Xuất khẩu lao động: Lượng tăng, chất không đổi

Theo số liệu của Cục Quản lý cần lao ngoài nước (Bộ cần lao – Thương binh và tầng lớp), trong 6 tháng đầu năm 2014, tổng số lao động Việt Nam đi làm việc ở nước ngoài là 55.205 cần lao (19.842 cần lao nữ), đạt 63,5% kế hoạch năm 2014. Đạt được kết quả này là nhờ các thị trường truyền thống đều tăng trưởng tốt như Đài Loan đạt 187%, Nhật Bản 180%, Hàn Quốc 182% so với cùng kỳ năm ngoái. Cơ hội cho cần lao nông nghiệp Việt Nam tại thị trường Nhật Bản Nhờ đó, dù rằng thị trường Malaysia và nhóm các thị trường nhỏ khác giảm lần lượt là 30% và 35%, song tổng số lao động đi làm việc ở vơ các thị trường vẫn tăng 141% so với cùng kỳ năm 2013. “Vịn” vào thị trường truyền thống “Sự chuyển động của từng thị trường là nguyên do khiến con số lao động xuất khẩu tăng cao so với cùng kỳ”, ông Nguyễn Ngọc Quỳnh, Cục trưởng Cục Quản lý cần lao ngoài nước phân tích. Ví như thị trường Đài Loan, từ sau khi nước này giảm mạnh nhu cầu thu nhận bien quang cao lao động từ Philippines thì nhu cầu tăng lên với phân khúc lao động Việt Nam. Hiện Đài Loan đang cần lao động trong khá nhiều ngành nghề và đa dạng trình độ từ bậc kỹ thuật tới phổ biến, như xây dựng, điều dưỡng, cần lao trong nhà máy điện tử, may, cơ khí... Chưa kể trong 2 năm qua, Bộ LĐTBXH đã triển khai nhiều biện pháp nhằm chỉnh đốn hoạt động đưa cần lao Việt Nam sang Đài Loan, trong đó có các quy định về mức phí đi xuất khẩu lao động nhằm bảo vệ lợi quyền cho người lao động. Mức phí giảm cũng giúp người cần lao thuận lợi hơn khi muốn sang làm việc tại nước này. Đối với thị trường Nhật Bản, khuynh hướng “dân số già” diễn ra càng ngày càng nhanh đang tạo khoảng trống trong lực lượng cần lao nội địa. Việc quốc gia này tiếp quá trình tái thiết từ sau thảm họa địa chấn sóng thần và đang trong quá trình chuẩn bị xây dựng hạ tầng đăng cai Olympic 2020, cũng đã tạo thành nhu cầu lao động xây dựng rất lớn. Theo thông báo từ phía Bộ lao động Y tế và Phúc lợi từng lớp Nhật Bản, nhu cầu cần lao nước ngoài tại nước này trong thời kì tới sẽ tăng gấp đôi từ 100.000 người lên 200.000 người/năm. “Lao động Việt Nam sang Nhật Bản trước đây cốt là tập sự sinh kỹ năng trong các nhà máy, thời kì gần đây Nhật Bản tăng thêm nhu cầu cần lao trong lĩnh vực nông nghiệp nên lao động của mình có nhiều dịp hơn”, ông Quỳnh cho biết. Tuy kết quả đạt được tích cực như vậy, song ông Nguyễn Ngọc Quỳnh cũng nhấn sự tăng trưởng về xuất khẩu cần lao là do yếu tố khách quan như nhu cầu của nước hấp thụ tăng lên, chứ không hoàn toàn là nhờ hiệu quả cạnh tranh về chất lượng cần lao của ta so với các nước phái cử khác. Phải cần lao kỹ thuật sang Nhật phải đào tạo cả năm mới đi được, chưa kể trình độ tối thiểu phải tốt nghiệp các trường trung cấp, cao đẳng nghề, thì cần lao nông nghiệp tuyển chọn nhanh hơn, thời gian đào tạo ngắn (4 đến 6 tháng). Đề nghị đào tạo ngoại ngữ, văn hóa, luật pháp là cốt tử phù hợp với trình độ và ước vọng từ người cần lao ở các vùng nông thôn Việt Nam nên thiên hướng xuất khẩu này đang tăng lên. Dù trình độ lao động thời kì qua đã cải thiện đáng kể, song chất lượng nguồn cần lao trong nước vẫn thấp cả về trình độ tay nghề, ngoại ngữ, ý thức kỷ luật, tác phong làm việc công nghiệp, khả năng thích ứng, hòa nhập với môi trường văn hóa, từng lớp nơi làm việc... Đây là những nguyên tố làm hạn chế đến việc phát triển thị trường cần lao ngoài nước. Vậy mở thêm thị trường Để mở thêm nhiều thị trường đưa cần lao đi làm việc, Bộ LĐTBXH cho rằng, thời kì tới cần tôn trọng việc vận động để ký kết các hiệp định, thỏa thuận với các nước nhận cần lao Việt Nam. Cho đến nay, Việt Nam đã ký kết hiệp định, thỏa thuận về hiệp tác lao động với Malaysia, Hàn Quốc, Đài biển quảng cáo Loan, Nhật Bản, Lào, Liên bang Nga… Hiệp nghị về tiếp thụ điều dưỡng, y tá Việt Nam sang Nhật Bản làm việc, Tổ chức GIZ Đức trong việc đưa y tá Việt Nam sang thực tập và làm việc... Bộ LĐTBXH đang kết hợp cùng các ngành hữu quan thương thuyết để ký kết hiệp định với một số nước: Israel, Rumani, Libya, Thái Lan... Bộ LĐTBXH cũng đang tiến hành các chương trình tương trợ đào tạo nghề cho cần lao xuất khẩu, đưa cần lao các huyện nghèo đi làm việc ở nước ngoài nhằm thực hiện đẩy mạnh hoạt động xuất khẩu cần lao, đồng thời giải quyết các mục tiêu an sinh - từng lớp. Xây dựng các cơ chế, chính sách để đào tạo đội ngũ lao động có trình độ chuyên môn, tay nghề, có khả năng về ngoại ngữ đáp ứng Yêu cầu của các thị trường hấp thu cần lao Việt Nam. Bên cạnh đó, Bộ Ngoại giao và các cơ quan hữu quan đang kiếm, khai phá, mở mang thị trường, ngành nghề kết nạp lao động Việt Nam đi làm việc ở nước ngoài. Tạo điều kiện, cơ chế thuận tiện để khuyến khích hoạt động của các DN, xây dựng đội ngũ DN mạnh về xuất khẩu cần lao làm nòng cốt để đẩy mạnh hoạt động này. Khanh Đoàn